تلرانس راستی (Straightness) - سطح و صفحه مرکزی

دو سطح نشان داده شده را در نظر بگیرید. کدام صفحه کاملا صاف می باشد؟ در واقعیت هیچ سطحی کاملا صاف نمی باشد. اما از کجا بدانیم که یک سطح به اندازه کافی صاف می باشد یا نه؟

کنترل راستی – سطح

تلرانس راستی می تواند برای کنترل راستی یک سطح صاف، سطح استوانه ای، صفحه مرکزی (center plate) یا محور یک استوانه به کار برود. کنترل راستی که بر روی یک صفحه یا یک صفحه مرکزی اعمال می شود، بسیار شبیه به هم می باشد. تفاوت آنها در فریم کنترل و نحوه بازرسی آن می باشد. این تفاوتها در ادامه توضیح داده می شود.

*در این متن از عبارت "صفحه مرکزی" در ترجمه کلمه Center Plate استفاده شده است و منظور از آن صفحه ای است که دقیقا به یک فاصله از وسط دو صفحه موازی می گذرد.

هنگام کنترل یک سطح، تلرانس راستی نشان می دهد که تا چه اندازه خط تشکیل شده توسط سطح می تواند از یک خط کامل انحراف داشته باشد.

کنترل راستی: راستی کامل هنگامی رخ می دهد که تمام نقاط یک المان روی یک خط قرار بگیرند. راستی یک تلرانس فرم می باشد. تلرانس راستی نشان می دهد که تا چه اندازه المانهای خط تشکیل شده توسط سطح روی یک قطعه واقعی می تواند از فرم ایده آل خط انحراف داشته باشد.

ناحیه تلرانسی: ناحیه تلرانسی راستی، ناحیه بین دو خط موازی میباشد. فاصله بین دو خط موازی برابر مقدار تلرانس کنترلی راستی می باشد. هر المان خطی سطح در جهت تعیین شده باید مستقلا، در ناحیه مشخص شده بوسیله ناحیه تلرانسی قرار بگیرد.

فریم کنترل: برای کنترل راستی یک سطح، از یک فریم کنترل مشخصه ( feature control frame) برای وارد کردن تلرانس به سطح مشخص استفاده می شود.

فریم کنترل – سطح تخت: برای اعمال تلرانس راستی به یک سطح، فریم کنترل در نمایی قرار داده می شود صفحه مذکور به صورت یک خط نشان داده شده است. فریم کنترل می تواند به سطح، یا خط چین امتداد یافته از سطح اشاره کند. فریم کنترل نشان داده شده در زیر، تلرانس راستی را به کل سطح در جهت های عمود بر هم اعمال می کند. المانهای سطح باید مستقلا، بین دو خط به فاصله 0.05mm در یک جهت و 0.1mm در جهت دیگر قرار گیرد. 

فریم کنترل – صفحه مرکزی : برای اعمال تلرانس راستی به یک صفحه مرکزی، فریم کنترل باید با یک اندازه همراه باشد. هنگامی که فریم کنترل به اندازه یک مشخصه اعمال می شود، در حقیقت به محور یا صفحه مرکزی آن مشخصه وارد می شود. فریم کنترلی که در زیر نشان داده شده است، یک تلرانس راستی را به صفحه میان گذر قطعه وارد کرده است. خط صفحه میان گذر باید مستقلا، بین دو خط موازی به فاصله 0.1mm از هم قرار بگیرد.

اندازه گیری – صفحه صاف:

کنترل راستی می تواند به صورت زیر انجام بگیرد:

• صفحه را طوری قرار دهید که خطای توازی به حداقل برسد. صفحه باید تا حد امکان موازی محوری باشد که ساعت اندازه گیری طی می کند.
• ساعت اندازه گیری را در راستایی که جهت آن با تلرانس راستی یکسان است به حرکت در آورید.
• اگر تغییرات ثبت شده توسط ساعت (full indicator movement) از اندازه تلرانس راستی بیشتر بود، سطح راستی مشخص شده را ندارد.
• سطح توسط چند المان خطی چک می شود. تعداد کافی المان خطی باید چک شود تا از صحت تلرانسی قطعه اطمینان پیدا کرد.

اندازه گیری – صفحه مرکزی:

پیش از اینکه راستی یک صفحه مرکزی مورد بررسی قرار گیرد، باید جای آن مشخص شود. موقعیت صفحه مرکزی می تواند به روش زیر بازرسی شود.

• قطعه در وسیله ای که آن را نگه دارد، قرار داده می شود.
• ساعت های اندازه گیری در موقعیت های متضاد قرار داده می شوند. ساعت ها اندازه گیری برای موقعیت یابی نقطه مرکز استفاده می شوند.
• در موقعیت y داده شده، اندازه گیری در موقعیت های x مختلف انجام می شود. نقاط مرکزی نسبت به موقعیت y داده شده در یک نمودار کشیده می شود تا یک خط از صفحه مرکزی مشخص شود
• هر المان خطی به طور جداگانه چک می شود.
• تعداد کافی المان خطی باید چک شود تا از صحت تلرانسی قطعه اطمینان پیدا کرد.

اندازه گیری راستی